Exit klassenfoto's?

‘Als ik beter kijk, zie ik rechts achterin, half verstopt in de schaduw, vier kinderen nieuwsgierig in de lens blikken.’ Na meer dan 125 jaar dreigt de traditie van de jaarlijkse klassenfoto te verdwijnen. Jammer, vindt Jacques Dane. ‘De klassenfoto is een tijdmachine waarmee je een kijkje neemt in een schoollokaal uit het verleden.’

Een mooie zomerdag omstreeks 1910. Op het schoolplein, voor de dichtbegroeide heg, geeft een schoolfotograaf aanwijzingen waar de leerlingen zich moeten opstellen. Moeders wisten dat deze dag eraan zat te komen: de kinderen zijn op hun paasbest gekleed. 

‘Niet bewegen!’ Met één klik is de groep op de gevoelige plaat vereeuwigd. Terug naar het donkere klaslokaal, waar de lommerrijke bomen het felle zonlicht buiten houden. De onderwijzer int het geld voor de schoolfotograaf. Binnenkort worden de foto’s afgeleverd, een tastbare herinnering voor later.

Serieuze gezichten. Enkele kaalgeschoren koppies. Luizen? Een jongen gekleed in een matrozenpakje, de mode van die tijd. Gestolde schooltijd van ruim een eeuw geleden. Als ik beter kijk, zie ik rechts achterin, half verstopt in de schaduw, vier kinderen nieuwsgierig in de lens blikken. Deze leerlingen mochten niet prominent op de foto, omdat de huishoudportemonnee chronisch leeg was. Opgelapte scheuren in vale jurkjes, verschoten broeken, schoenen met gaten. Of erger, ongemakkelijke houten klompen, het schoeisel van de armen.

Deze klassenfoto symboliseert kansenongelijkheid. De kinderen die niet op de foto staan werden buitengesloten van hun bevoorrechte klasgenoten. Ze waren, letterlijk, bijna onzichtbaar. Had de fotograaf mededogen met deze kansarme sloebertjes? Ik denk het wel, anders had hij ze weggejaagd.

Na meer dan 125 jaar dreigt de traditie van de jaarlijkse klassenfoto te verdwijnen. De Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG), de strenge privacywet uit 2018, eist dat ouders vooraf toestemming geven als er beeldmateriaal van hun kinderen wordt gedeeld. Het verzamelen van handtekeningen levert zoveel administratieve rompslomp op, dat veel scholen de schoolfotograaf afzeggen.

Nieuwsgierig naar het hele artikel? klik hier